Przejdź do głównej zawartości

Stulecie ogłoszenia niepodległości



Równo sto lat temu, Rada Regencyjna Królestwa Polskiego (dalej: RR, w jej składzie byli książę Zdzisław Lubomirski, abp Aleksander Kakowski i Józef Ostrowski) ogłosiła niepodległość kraju:

Deklaracja niepodległości 1918, za Wikimedia Commons

Prawidłowa data jest na ogół słabo pamiętana i przegrywa z dniem 11 listopada, kiedy RR przekazała władzę wojskową Józefowi Piłsudskiemu (co świętowali piłsudczycy), zaś Niemcy podpisały zawieszenie broni w Compiègne, kończąc I wojnę światową (co upamiętniali endecy).

Wspomniany książę Zdzisław Lubomirski w równym stopniu do J. Piłsudskiego przyczynił się do odzyskania niepodległości. Po rosyjskiej odezwie Mikołaja Mikołajewicza z 14 sierpnia 1914 r. odtwarzał polską administrację poprzez powstające wtedy Komitety Obywatelskie (centralny i lokalne). Po zmianie władz okupacyjnych na niemieckie, które również ogólnikowo obiecywały niepodległą Polskę 5 listopada 1916 r. – podjął z nimi współpracę. Książę Z. Lubomirski ciesząc się zaufaniem tak Rosjan jak i później Niemców, został jednym z głównych organizatorów struktur nowego państwa. Więzień z Magdeburga jako dowódca wojskowy wywalczył niepodległość, ale to kto inny przygotował kraj do normalnego funkcjonowania po wojnie. Równie zasłużeni byli Ignacy Paderewski i Gabriel Narutowicz; którzy wystarali się o uznanie międzynarodowe Polski odradzającej się u boku przegranych Niemiec.

Polska odzyskała niepodległość po 123 latach, nie był to jednak czas zupełnego politycznego niebytu. Od 1807 r. kraj posiadał autonomię jako Księstwo Warszawskie, które zostało podzielone w 1815 r. na Królestwo Polskie, Wielkie Księstwo Poznańskie i Wolne Miasto Kraków. W 1831 r. wszystkie trzy utraciły samorządność po przegranym powstaniu listopadowym.

Komentarze

Popularne posty z tego bloga

A. Walicki o okresie Polski Ludowej

Pięć dni temu skończyłem lekturę zakupionej przed rokiem książki Andrzeja Walickiego PRL i skok do neoliberalizmu. Jaruzelski / Solidarność / zdrada elit , będącej jedną wielką polemiką z układem politycznym Trzeciej Rzeczypospolitej. Jest to wybór tekstów prezentujących stanowisko bezpartyjnego, który czynnie wspierał reformistów w PZPR z 1956 i 1980, nie chodzi więc zdecydowanie o krytykę w stylu narracji rządzącego po 2015 w Polsce ugrupowania. Zmarły w sierpniu 2020 profesor należał do tzw. warszawskiej szkoły historyków idei i był jej chyba najbardziej rozpoznawalnym przedstawicielem, zaraz po Leszku Kołakowskim. Chciałem poznać jego racje w myśl zasady, że "należy wysłuchać drugiej strony" (audi alteram partem). Plakat propagandowy z okresu powojnia, źr. Polskie Radio SA Autor podejmuje kwestię zasadności stosowania terminu antykomunizmu bez oglądania się na narodowe procesy liberalizacji (czy ściślej, "detotalizacji") reżimów   –   bądź to po śmierci zakładaj...

Pierwsze opowieści – Σουμεριακός λόγος

Człowiek jest bytem opowiadającym. Od małego mamy głód historii, tak jak mamy pragnienie jedzenia. Mogą one mieć formę bajek, powieści, filmów, pieśni, wiadomości... Te historie wpływają na nasze życie, nawet jeśli nie jesteśmy tego świadomi. Często decydujemy, co jest właściwe albo co jest błędne, w oparciu o osoby lub historie, które sobie przyswoiliśmy. Opowiadania mają na nas wpływ, utrwalają nasze przekonania i nasze postawy, mogą pomóc nam zrozumieć siebie i powiedzieć kim jesteśmy . W ten sposób papież Franciszek zaczął tegoroczne Orędzie z 24 stycznia , adresowane do światowych mediów. Tekst usiany jest odniesieniami biblijnymi i jak widać we wcześniejszym urywku, kładzie nacisk na znaczenie opowieści – tworzą one społeczność identyfikującą się na ich bazie. Są opowiadania, które po wiekach objęły zasięgiem cały świat, jak choćby narracja z księgi Rodzaju o stworzeniu świata i początkach ludzkości. Ks. Waldemar Chrostowski w wydanej już ponad 20 lat temu  książce ...

A. Ostrowski i K. Rak, dwie książki o Rosji

  Parę miesięcy temu przeczytałem Rosję - wielkie zmyślenie... Arkadija Ostrowskiego, na przekór pełnemu tytułowi ( ...od wolności Gorbaczowa do wojny Putina ), opisującą przemiany ideologiczne szczytów władzy Związku Radzieckiego już po śmierci Stalina w marcu 1953 (choć co jest niewątpliwą stratą, sto dni Ławrientija Berii zostało pominięte). Bardziej udane próby krytycznej oceny przeszłości podjął Nikita Chruszczow, niestety sam z czasem doszedł do wniosku, że destalinizacja delegitymizuje jego władzę (powstanie na Węgrzech i niekonsultowana zmiana I sekretarza w Polsce), a opozycja dawnych stalinowców zablokowała dalsze rozliczenia w 1962 i odsunęła go od władzy dwa lata później. Następnie plany reform przedstawiali A. Kosygin i J. Andropow, jednak spotkali się z takim samym oporem współpracowników jak dwaj wcześniej wspomnieni. Dopiero faworyt tego drugiego,  M. Gorbaczow , doprowadził z sukcesem do rozpadu bolszewickiej partii oraz Sowieckiego Sojuszu (w skutek nieud...